بسم الله الرحمن الرحیم
اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ الجِنانِ واغْلِقْ عَنّی فیهِ أبوابَ النّیرانِ وَوَفّقْنی فیهِ لِتِلاوَةِ القرآنِ یا مُنَزّلِ السّکینةِ فی قُلوبِ المؤمِنین.
خدایا بگشا برایم در آن درهاى بهشت وببند برایم درهاى آتش دوزخ را و توفیقم ده در آن براى تلاوت قرآن اى نازل کننده آرامش در دلهاى مؤمنان.
اللهم افتح لی فیه ابواب الجنان
ای خدا! در این روز درهای بهشت را به روی من بگشا.
هیچ اجر و پاداش بودن کار و تلاش بدست نمی آید. اینگونه نیست که ما فقط با خواستن بهشت از خداوند ، بهشتی شویم. و یا فقط با دعا بخواهیم از جهنم دور شویم. یعنی این ها شرط لازم هست ولی شرط کافی و شرط کامل و تمام و اتم نیست.
با اینگونه دعاها خداوند توفیق به ما عنایت می کند که در این خواسته تلاش کنیم و هر آنچه موجب و سبب بهشت و دوری از جهنم است ، عمل کنیم.
آشنایی با بهشت
جنّات عدنٍ مفتَّحةٌ لهم الأبوابُ. یعنی: بهشت های جاودان که دروازه های آنها به رویشان گشوده است.(ص/50)
بهشت هشت درب دارد که هر درب آن مخصوص گروهی از نیکان درگاه الهی است.و هشت طبقه دارد که آنان را در قرآن و روایات اینگونه گفته اند: جنّة النّعیم ، جنّة الخلد ، جنّة العدن ، جنّة المعوی ، جنّة الفردوس ، جنّة الفردوس ، جنّة القرار و دار السّلام. هر طبقه ، مخصوص عدّه ای از مقرّبین درگاه خداوندی است.
و سارعوا الی مغفرةٍ مِن ربّکم و جنّةٍ عرشها السّماواتُ و الأرضُ أُعدَّت للمتّقین. یعنی: و شتاب کنید برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان؛ و بهشتی که وسعت آن، آسمان ها و زمین است؛ و برای پرهیزکاران آماده شده است.( آل عمران : 133)
برای اینکه بیشتر با بهشت آشنا شویم به خلاصه ی تفسیر این آیه شریفه از تفسیر نمونه دقت بفرمایید:
آیا بهشت و دوزخ هم اکنون موجودند؟
ممکن است با خواندن این آیه این سئوال پیش آید که آیا بهشت و دوزخ هم اکنون آفریده شده اند و وجود خارجی دارند یا بعداً در پرتو اعمال مردم ایجاد می شوند و نیز با توجه به این که قرآن می فرماید «وسعت بهشت به اندازه ی آسمان و زمین است.» ، بهشت در کجا قرار دارد.
اکثر دانشمندان اسلامی با توجه به آیات و روایات بر آن اند که بهشت و دوزخ هم اکنون وجود دارند و در درون و باطن این جهان هستند. ما این آسمان و زمین و کرات گوناگون را با چشم خود می بینیم؛ اما عوالمی را که در درون این جهان قرار دارند، نمی بینیم و اگر دید و درک دیگری داشتیم، هم اکنون می توانستیم آنها را ببینیم؛ مانند بسیاری از امواج که با حواس پنجگانه درک شدنی نیستند؛ اما با گیرنده های مخصوص به خوبی درک می شوند.(تفسیر نمونه ج3 ص112)
بعضی نیز در پاسخ این سئوال گفته اند که عالم آخرت و بهشت و دوزخ، بر این عالم محیطند و این عالم در شکم آن قرار دارد و درست مثل جنینی که از عالم محیط خود بی خبر است ، ما نیز از عالم محیط خود بی خبریم و از آن رو که انسان چیزی وسیع تر از آسمان و زمین نمی شناسد تا مقیاس سنجش قرار داده شود، قرآن، وسعت و عظمت بهشت را به پهنه ی آسمان و زمین تشبیه کرده است؛ همان طور که اگر می خواستیم با کودکی سخن بگوییم که در رحم مادر قرار دارد، می بایست با منطقی صحبت می کردیم که برای او در آن محیط درک شدنی باشد.تمّ
بهشت آن قدر بزرگ است که از امام صادق ع نقل شده است:« إنَّ أَدنی أَهل الجنّةِ منزلاً لو نَزلَ به الثَّقلان - الجن و الانس - لَوَسِعَهُم طعاماً و شراباً ، و لا ینقُصُ عندَهُ شَیءٌ. یعنی: بوی خوش بهشت از فاصله ی هزار سال راه به مشام می رسد و اگر تمام جنیان و انسان ها در خانه ی کسی که پایین ترین درجه را در بهشت دارد، میهمان شند، او تمام آنها را با خوراکی ها و نوشیدنی ها ی گوارا پذیرایی می کند و چیزی از آنچه نزد اوست، کاسته نمی شود.»
همه ی اهل دنیا در خانه ی بهشتی جای می گیرند؛ زیرا خانه اش به اندازه ی نظام کیهانی وسیع است؛ نه این که وسعت مجموع بهشت که برای همه ی بهشتیان است، به اندازه ی آسمان ها و زمین باشد؛ بلکه وسعت بهشت هر مومن، به اندازه ی مساحت نظام کیهانی است. آیا انسان عاقل هرگز حاضر می شود که آن جهان با عظمت را بدهد و این جهان فرمایه را بگیرد.(تفسیر موضوعی ج6 ص33)
بهای بهشت
إنّ اللهَ اشتری مِن المومنینَ أَنفُسهم و أَموالهم بأَنّ لهم الجنّة. یعنی: خداوند از مومنان، جان ها و اموالشان را خریداری کرده، که (در برابرش) بهشت برای آنان باشد. (توبه/111)
خداوند در این آیه شریفه، خود را خریدار و مومنان را فروشنده و جان ها و اموال را کالا و بهشت را بها و تورات و انجیل و قرآن را سند این معامله قرار داده است. (المیزان ج9 ص410)
حضرت علی ع می فرماید: إنّه لیسَ لأَنفسکم ثَمَنٌ إلاّ الجنّة ، فلا تَبیعوها إلاّ بها. یعنی: جان بهای شما جز بهشت نیست؛ پس آن را جز به بهشت مفروشید.
امام علی ع : ثَمن الجنّة العمل الصالح. یعنی: بهای بهشت کار نیک است.
موجبات رفتن به بهشت
1- ایمان و عمل صالح
ایمان و عمل صالح در قرآن همیشه به همراه هم ذکر شده اند. یعنی ایمان بدون عمل صالح فایده ای ندارد و عمل هم بدون ایمان فایده ای ندارد.کسی که به خدا و غیب و آخرت و بهشت و جهنم ایمان داشته باشد ولی عمل صالحی نکند، آن ایمان برایش سودی نمیی رساند. و اگر کسی هم باشد که همیشه کار خیر و نیک و شایسته انجام دهد ولی ایمان نداشته باشد اثربخش نیست.مثل منافقین که مسجد ساختند و پیامبر آن را تخریب کرد و دستور داد که در آن مکان هیچ چیزی نسازند.
و مَن یعمل مِن الصالحات مِن ذَکَر أَو أُنثی و هو مومنٌ فأُلئک یدخلون الجنّة. یعنی: و هر کس از زن و مرد کار صالح و شایسته انجام دهد، اگر مومن باشد همگی به بهشت می روند. (نساء/124)
در این آیه هم تاکید خداوند بعد از عمل صالحح، بر ایمان جالب توجه است.
2- تقوی و اخلاق
أَکثرُ ما تَلجُ به أُمّتی الجنّة: تقوی الله و حُسنُ الخلق. یعنی: امّت من بیشتر به سبب دو چیز وارد بهشت می شوند: خدا پروایی و خوشخویی.
3- انفاق
امام صادق ع : ثلاثٌ مَن أتی الله بواحدةٍ مِنهنَّ أَوجبَ له الجنّة: الإنفاق مِن إقتار ، و البشرُ لجمیع العالم ، و الانصافُ من نفسِهُ. یعنی: سه کار است که هر کس یکی از آنها را انجام دهد خداوند بهشت را بر او واجب می گرداند: انفاق کردن در تنگدستی و خوشخرویی با همه ی عالم و انصاف داشتن.
4- سختی ها و شدائد
أم حَسِبتم أَن تدخلوا الجنّةَ و لمّا یَعلمِ اللهُ الّذین جاهدوا منکم و یعلم الصّابرین. یعنی: آیا می پندارید که به بهشت خواهید رفت و در حالی که هنوز خدا معلوم نکرده که از میان شما چه کسانی جهاد می کنند و چه کسانی صبر و پایداری می ورزند؟ (آل عمران/142)
امام علی ع : بالمکاره تُنالُ الجنّة. یعنی : با نا ملایمات است که بهشت به دست می آید.
امام محمد باقر ع : الجنّةِ محفوفةٌ بالمکاره و الصّبر ، فمن صَبرَ علی المکاره فی الدّنیا دخل الجنّة. یعنی: بهشت در احاطه ی ناملایمات و بردباری است ؛ پس، هر که در دنیا بر ناملایمات صبر کند به بهشت می رود.
5- چهار چیز موجب برخورداری نعمت بهشت است
رسول اکرم ص : إنَّ فی الجنّةِ غُرفاً یُری ظاهرها مِن باطنها و باطنها من ظاهرها ، یَسکنها مِن اُمّتی ؛ مَن اطاب الکلام ، أَطعَم الطّعام ، و افشَی السّلام و صلّی باللّیل و النّاس نیام. یعنی: در بهشت اتق ها و غرفه هایی است که ظاهر آنها از باطن و داخل آنها ؛ و باطن و داخل آنها از بیرون و ظاهر آنها دیده می شود.کسانی از امّت من در آن سکنا می گزینند که: 1- گفتارش را نیکو سازد 2- اطعام کند 3- سلام را ابراز و افشاء کند 4- نماز بخواند در شب هنگامی که مردم خوابند.
6- مهمان نوازی
پیامبر اکرم ص : أَلضّیف دلیل الجنّة. یعنی : میمان راهنمای بهشت است.
7- سخاوت
رسول مکرم اسلام ص : أَالجنّة دار الأسخیاء. یعنی : بهشت، خانه ی سخاوتمندان است.
و در آیات و روایات راه های زیادی برای رفتن به بهشت، معرفی شده است که برای نمونه چند راه معرفی شد.
چه کسانی وارد بهشت نمی شوند؟
1- إِنّه مَن یُشرک بالله فقد حرّم الله علیه الجنّة و مأواه النّار. یعنی: هر آینه هر کس به خدا شرک ورزد خداوند بهشت را بر او حرام گردانیده و جایگاهش آتش باشد.
2- رسول مکرم اسلام ص: تَرُمُ الجنّة علی ثلاثةٍ: علی المنّان و علی المُغتاب و علی مُدمِنِ الخمر. یعنی: بهشت بر سه کس حرام است: منّت گذارنده و غیبت کننده و میگسار.
3- نبیّ مکرم اسلام ص: لا یَدخُل الجنّة خِبٌّ و لا خائنٌ. یعنی: هیچ حیله گر و خیانت کاری به بهشت نمی رود.
4- رسول الله ص : مَن استَرعی رعیَّةً فغَشَّها حرّم الله علیه الجنّة. یعنی: هر کس سرپرست ملّتی شود و به آنها خیانت ورزد خداوند بهشت را بر او حرام گرداند.
5- حدیث قدسی: حرّمت الجنّة علی المنّان و البخیل و القتّات. یعنی: بهشت بر منت گذار و بخیل و سخن چین حرام کرده است.
6- رسول الله ص : لا یَدخل الجنّة قاطع رحم. یعنی : آن که پیوند خویشی را قطع کند به بهشت راه نیابد.
7- رسول الله ص : لا یَدخلُ الجنّةَ بخیلٌ و لا خَبٌّ و لا خائنٌ و لا سیّیءُ النلکة. یعنی: به بهشت داخل نمی شوند: بخیل و حقه باز و خائن و بد اخلاق.
پس، خدایا! بهشت را به ما بشناسان ، راه های ورود به آن را به ما بشناسان ، به ما توفیق پیمودن این راه ها را عنایت فرما، و درهای بهشت را برای ما بگشای.
و أغلق عنّی فیه ابواب النّیران
و درهای آتش جهنّم و دوزخ را به رویم ببند.
إِنَّ جهنّم کانت مرصاداً للطّاغینَ مآباً. یعنی: مسلّماً در آن روز جهنّم کمینگاهی است بزرگ ؛ و محل بازگشتی برای طغیانگران.(نباء/21و22)
امام علی ع : أحذَروا ناراً لَجَبُها عتید ، و لَهَبُها شدید ، و عذابُها أبداً جدید. یعنی: بترسید از آتشی که موج خروشان آن تناور است و زبانه اش گسترده و غذابش همواره و همیشگی و تازه است.
و أَمّا القاسطون فکانوا لِجهنّمَ حطباً. یعنی: و اما آنان که از حق دورند و ظالمان آتشگیره و هیزم دوزخند.(جنّ / 15 )
خذوهُ و قلّوهُ ؛ ثمَّ الجحیمَ صلّوهُ ؛ ثمَّ فی سلسلةٍ ذرعها سبعونَ ذراعاً فاسلکوهُ. یعنی: او را بگیرید و در بند و زنجیرش کنید ؛ سپس او را در دوزخ بیفکنید ؛ بعد او را به زنجیری که هفتاد ذراع است ببندید.
امام صادق ع : مِن قول جبرئیل لرسول الله ص : لو أَنَّ واحدةً ، من الُلسلة الّتی طولُها سَبعونَ ذراعاً ، وُضِعت علی الدّنیا لذابَتِ الدّنیا مِن حَرِّها . یعنی: در کلام حضرت جبرائیل به پیامبر ص که فرموده بود: اگر یک حلقه از آن زنجیر هفتاد گزی بر دنیا بیفتد و نهاده شود دنیا از گرمای آن گداخته گردد.
چندان هم غیر متابادر به ذهن نیست. چرا گه اگر یک شهاب سنگ کوچک آنقدر گرما دارد و مهیب است که خسارات بزرگی بر زمین وارد سازد و از همین دنیا هم هست و نه از آتش دوزخ جهنّم. و گرمای خورشید که با 150 میلیون کیلومتر فاصله از زمین چنین گرمایی در زمین ایجاد می کند . در حالی که فقط نور خورشید به زمین می رسد و نه شعله ای از خورشید. و در حالی که خود خورشید در برابر خورشیدهای بزرگتر در کیهان مانند یک پیکسل و نقطه ی بسیار کوچکی است که در مقابل خورشیدهای بزرگتر همین دنیا! اصلاً دیده نمی شود! و این در حالی است که در روایات وارد شده که آتش این دنیا چندین برابر سردتر شده نسبت به آتش جهنم.
لباس دوزخیان
امام صادق ع : مِن قول جبرئیل لرسول الله ص : لَو أَنَّ سِربالاً مِن سَرابیل أهل النّار عُاِّقَ بین السّماء و الارضِ لَماتَ أهل الدّنیا مِن ریحه. یعنی: در فرمایش جبرائیل به رسول الله ص : اگر یکی از جامه ها و لباس دوزخیان در میان آسمان و زمین آویخته شود همه ی مردم دنیا از بوی بد آن بمیرند.
خوراک دوزخیان
لیس لهم طعامٌ إلاّ مِن ضَریع ؛ لا یُسمِنُ و لا یُغنی من جوع. یعنی: غذایی جز از ضریع - خار خشک تلخ و بد بو - ندارند ؛ غذایی که نه آنها را چاق و فربه می کند و نه از گرسنگی می رهاند.( غاشیه / 6و7)
رسول الله ص : لو أَنَّ دَلواً صُبَّ من غِسلینٍ فی مَطلعِ الشّمس لَغَلَت منه جماجم مَن فی مغربها. یعنی : اگر یک سطل از چرک و خون دوزخیان در مشرق عالم ریخته شود بر اثر آن ، جمجمه ی کسانی که در غرب جهانن به جوش می آید.
امام صادق ع از قول جبرائیل به رسول الله ص : لَو أَنّ قطرةً من الضّریع قَطَرَت فی شراب أهل الدّنیا لماتَ اهلها من نَنتِها. یعنی: اگر قطره ای از ضریع - خار خشک سمّی - در آب آشامیدنی مردم دنیا بچکد از بوی گند آن همگی بمیرند.
نوشیدنی دوزخیان
فشاربونَ علیه مِن الحَمیم ؛ فشاربونَ شُربَ الهیم. یعنی: و روی آن از سوزان می نوشید ؛ و همچون شتران مبتلا به بیماری عطش، از آن می آشامید.(واقعه / 54-55)
دوزخیان کیانند؟
1- متکبرین
رسول الله ص : اکثر اهل جهنم المتکبرون. یعنی: بیشترین دوزخیان اهل تکبر در دنیا بودند.
2- کسی که مردم از زبانش می ترسند
رسول الله ص : مَن خاف النّاس لسانه فهو مِن أهل النّار. یعنی: کسی که مردم از زبانش بترسند او از اهل جهنّم است.
3- همسایه آزاری
رسول الله ص : مَن آذی جاره حرّم الله علیه ریح الجنّة و مأویه جهنّم . یعنی: هر کس همسایه اش را آزار دهد، خدا بوی بهشت را بر او حرام سازد و جایگاهش دوزخ است.
خدایا! به ما توفیقی عنایت فرما که با انجام فرامین و ستوراتت، راه های دوزخ را بر خود ببندیم. که جهنم بد سر انجامی است.
و وفّقنی فیه لتلاوة القرآن
و در این روز مرا توفیق تلاوت قرآن عنایت فرما
تلاوت قرآن، باید در ما ایجاد تفکر و تدبّر نماید و در این تدبّر راه حق را بیابیم و بعد با ایمان کامل به دستورات آن عمل نماییم .
به ویترین مغازه که نگاه کنی هیچ چیز به تو نخواهد رسید ؛ اما برای نگاه کردن به خط و آیات قرآن هم اجر و پاداش قرار داده شده است. با این که قرآن برنامه زندگی ما هست و باید عمل شود تا به هدف نزول قرآن رسیده باشیم ولی خداوند حتی به نگاه بر این برنامه هم پاداش می دهد.
رسول الله ص : نَوِّروا بیوتکم بتلاوة القرآن ؛ فإنَّ البیتَ إِذا کَثُرَ فیه تلاوةُ القرآن کشثُرَ خیره و اَتَّسَعَ ءَهلهُ و أَضاءَ لأَهل السّماء کما تُضیءُ نجومُ السّماءِ لاَهل الدّنیا. یعنی: خانه های خود را با خواندن قرآن نورانی کنید ؛ زیرا چون در خانه ، قرآن زیاد تلاوت شود، خیرش فراوان شود، و اهل آن در گشایش قرار گیرند و برای آسمانیا بدرخشد چنانکه اختران و ستارگان آسمان برای زمینیان می درخشند.
امام صادق ع : علیکم بتلاوة القرآن فأِنَّ درجاة الجنِة علی عدد آیات القرآن فأذا کان یوم اتلقیامة یُقالُ لقاریءِ القرآن : أِقراء وارقَ ؛ فکلَّما قرأَ آیةً رقی درجةً. یعنی: بر شما باد به تلاوت قرآن پس بدستیکه درجات بهشت بر عدد آیات قرآن است ؛ پس وقتی که روز قیامت شد به قاری قرآن گفته می شود: بخوان و بالا برو ، پس هر آیه از قرآن را که می خواند و قرائت می کند ، یک درجه بالا می رود.
پیامبر ص کسی که قاری و حافظ قرآن بود بسیار دوست می داشت. اگر گروهی را به سفر می فرستاد، از آنها می پرسید که چقدر از قرآن را می دانید؟ و هر کس که بیشتر حفظ بود او را فرمانده و امیر بر دیگران قرار می داد.
گفتار کریمه ی خدا قرآن است خوبی ز بدی کند جدا قرآن است
هر جا گره ای به کارها می افتد محبوب تریت گره گشا قرآن است
یا منزل السّکینة فی قلوب المومنین
ای فرود آورنده آرامش بر دل های اهل ایمان
ما از خداوند این خواسته ها را در هر روز از ماه رمضان داریم
اما ما هم باید این صفات را بشناسیم و خودمان را به آنها نزدیک کنیم
این دعاها توفیق الهی را شامل حال ما می کند که در راه هرآنچه از خداوند خواسته ایم
قدم برداریم
التماس دعا توفیق مزید
