بسم الله الرحمن الرحیم
اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ فَضْلَکَ وأنـْزِل علیّ فیهِ بَرَکاتِکَ وَوَفّقْنی فیهِ لِموجِباتِ مَرْضاتِکَ واسْکِنّی فیهِ بُحْبوحاتِ جَنّاتِکَ یا مُجیبَ دَعْوَةِ المُضْطَرّین.
خدایا بگشا به رویم در این ماه درهاى فضلت وفرود آر برایم در آن برکاتت را وتوفیقم ده در آن براى موجبات خوشنودیت ومسکنم ده در آن وسطهاى بهشت اى اجابت کننده خواسته ها ودعاهاى بیچارگان.
تکخوانی دعای روز بیست و دوم ماه رمضان
همخوانی زیبای دعای روز بیست و دوم
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِکَ دلیلاً ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً واجْعَلِ الجَنّةِ لی منْزِلاً ومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین.
خدایا قرار بده برایم در آن به سوى خوشنودىهایت راهنمایى و قرار مده شیطان را در آن بر من راهى وقرار بده بهشت را برایم منزل وآسایـشگاه اى برآورنده حاجتهاى جویندگان
اللهمّ اجعل فیه الی مرضاتک دلیلاً
خدایا! در این روز مرا به سوی رضا و خشنودیت راهنمایی کن.
رضا و خشنودی خداوند در مقابل صفت غضب و سخط خداوند است.
آشنایی با رضوان و خشنودی الهی
خداوند وقتی که در قرآن نعمت های خود را برای مومنین بیان می فرماید، در ادامه می فرماید که رضوان و خوشنودی خداوند ، بزرگتر است از همه ی آنچه در بهشت برای تان آماده شده است.
در دعای دیروز، از خداوند خواستیم که ، درهای بهشت را بر روی ما بگشاید و درهای دوزخ را بر ما ببندد؛ ولی امروز یک درجه بالاتر رفته ایم، و می خواهیم که خداوند تبارک و تعالی هرچه موجبات خوشنودی و رضایتش را فراهم می کند، انجام دهیم. البته در این روز هم بهشت را از خداوند طلب می کنیم، ولی ابتدا خوشنودی او را می طلبیم و بعد نعمت بهشت او را.
خداوند در آیات زیادی از قرآن از رضا و خضنودی الهی صحبت به میان آورده است:
أَفمَن اتَّبع رضوانَ اللهِ کمن باءَ بِسخَطٍ مَن اللهِ و مأواه جهنّم و بِئس المصیر. یعنی: آیا کسی که از رضای خدا پیروی کرده و به راه خشنودی خدا می رود؛ همانن کسی است که به خشم و غضب خدا بازگشته و موجب خشم او می شود و جایگاه او جهنّم است و که بد سرانجامی است و پایان کار او بسیار بد است.( آل عمران / 162 ) همین مضمون در آیه ی 109 سوره مبارکه ی توبه هم آمده است.
وَعَدَ الله المومنین و المومنات جنّات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها و مساکن طیّبةً فی جنِات عدن ؛ و رضوانٌ من الله اَکبر ؛ ذلک الفوز العظیم. یعنی: خداوند به مردان و زنان با ایمان ، باغ هایی از بهشت وعده داده که نهر ها از زیر درختانش جاری است ؛ جاودانه در آن خواند ماند ؛ و مسکن های پاکیزه ای در بهشت های جاودان؛ و خشنودی و رضای خدا از همه ی اینها برتر است و پیروزی بزرگ همین است. ( توبه / 72 )
در یک روایتی طولانی که از امام سجاد ع نقل شده، هنگاهی که بهشتیان در بهشت جای گرفتند و از همه ی نعمت هایی که در قرآن ذکر شده، برخوردار می شوند؛ در آن لحظات خداوند می فرماید: ای ساکنان بهشتم که در جوار من سکنا گزیده اید، آیا شما را به بهتر از آنچه در آن هستید، آگاه کنم؟ بهشتیان می گویند: پروردگارا چه چیزی بهتر از این حالی است که در آنیم؟
خداوند می فرماید: خشنودی من از شما و این که شما را دوست دارم، از آنچه شما در آن هستید بهتر و بزرگتر است. پس بهشتیان عرض می کنند: آری، ای پروردگار، خشنودی تو از ما برای ما بهتر و برای جان هایمان گواتر است. (تفسیر عیّاشی / ج2 / ص 242 )
امام حسین ع در دعای عرفه می فرماید: ماذا وجد من فقدک و مالذی فقد من وجدک. یعنی: چه چیزی یافته آنکه تو را گم کرده و چه چیزی گم کرده آنکه تو را یافته.
یکی از پر امید ترین آیات قرآن ، درباره ی کسی است که از خشنودی خداوند تبعیت میکند: یَهدی بهِ اللهُ مَن اتَّبَع رضوانه سُبُل السّلام و یخرجُهم من الظّلمات ألی النّر بأِذنه و یهدیهم الی صراط مستقیم. یعنی: خداوند به برکت آن ، کسانی را که از خشنودی او پیروی کنند، به راه های سلامت هدایت می کند، و به فرمان خود از تاریکی ها به سوی روشنایی می برد؛ و آنها را به سوی راه راست رهبری می نماید.(مائده/16)
خشنودی خدا در روایات و موجبات رضای خدا
امام علی ع : ثلاثٌ یُبلِغن بالعبد رضوان الله : کَثرةُ الاستغفار و خَفًُ الجانب ، و کثرة الصَّدقة. یعنی:
ما از خداوند این خواسته ها را در هر روز از ماه رمضان داریم
اما ما هم باید این صفات را بشناسیم و خودمان را به آنها نزدیک کنیم
این دعاها توفیق الهی را شامل حال ما می کند که در راه هرآنچه از خداوند خواسته ایم
قدم برداریم
التماس دعا توفیق مزید
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ الجِنانِ واغْلِقْ عَنّی فیهِ أبوابَ النّیرانِ وَوَفّقْنی فیهِ لِتِلاوَةِ القرآنِ یا مُنَزّلِ السّکینةِ فی قُلوبِ المؤمِنین.
خدایا بگشا برایم در آن درهاى بهشت وببند برایم درهاى آتش دوزخ را و توفیقم ده در آن براى تلاوت قرآن اى نازل کننده آرامش در دلهاى مؤمنان.
تکخوانی دعای روز بیستم ماه رمضان
همخوانی زیبای دعای روز بیستم
اللهم افتح لی فیه ابواب الجنان
ای خدا! در این روز درهای بهشت را به روی من بگشا.
هیچ اجر و پاداش بودن کار و تلاش بدست نمی آید. اینگونه نیست که ما فقط با خواستن بهشت از خداوند ، بهشتی شویم. و یا فقط با دعا بخواهیم از جهنم دور شویم. یعنی این ها شرط لازم هست ولی شرط کافی و شرط کامل و تمام و اتم نیست.
با اینگونه دعاها خداوند توفیق به ما عنایت می کند که در این خواسته تلاش کنیم و هر آنچه موجب و سبب بهشت و دوری از جهنم است ، عمل کنیم.
آشنایی با بهشت
جنّات عدنٍ مفتَّحةٌ لهم الأبوابُ. یعنی: بهشت های جاودان که دروازه های آنها به رویشان گشوده است.(ص/50)
بهشت هشت درب دارد که هر درب آن مخصوص گروهی از نیکان درگاه الهی است.و هشت طبقه دارد که آنان را در قرآن و روایات اینگونه گفته اند: جنّة النّعیم ، جنّة الخلد ، جنّة العدن ، جنّة المعوی ، جنّة الفردوس ، جنّة الفردوس ، جنّة القرار و دار السّلام. هر طبقه ، مخصوص عدّه ای از مقرّبین درگاه خداوندی است.
و سارعوا الی مغفرةٍ مِن ربّکم و جنّةٍ عرشها السّماواتُ و الأرضُ أُعدَّت للمتّقین. یعنی: و شتاب کنید برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان؛ و بهشتی که وسعت آن، آسمان ها و زمین است؛ و برای پرهیزکاران آماده شده است.( آل عمران : 133)
برای اینکه بیشتر با بهشت آشنا شویم به خلاصه ی تفسیر این آیه شریفه از تفسیر نمونه دقت بفرمایید:
آیا بهشت و دوزخ هم اکنون موجودند؟
ممکن است با خواندن این آیه این سئوال پیش آید که آیا بهشت و دوزخ هم اکنون آفریده شده اند و وجود خارجی دارند یا بعداً در پرتو اعمال مردم ایجاد می شوند و نیز با توجه به این که قرآن می فرماید «وسعت بهشت به اندازه ی آسمان و زمین است.» ، بهشت در کجا قرار دارد.
اکثر دانشمندان اسلامی با توجه به آیات و روایات بر آن اند که بهشت و دوزخ هم اکنون وجود دارند و در درون و باطن این جهان هستند. ما این آسمان و زمین و کرات گوناگون را با چشم خود می بینیم؛ اما عوالمی را که در درون این جهان قرار دارند، نمی بینیم و اگر دید و درک دیگری داشتیم، هم اکنون می توانستیم آنها را ببینیم؛ مانند بسیاری از امواج که با حواس پنجگانه درک شدنی نیستند؛ اما با گیرنده های مخصوص به خوبی درک می شوند.(تفسیر نمونه ج3 ص112)
بعضی نیز در پاسخ این سئوال گفته اند که عالم آخرت و بهشت و دوزخ، بر این عالم محیطند و این عالم در شکم آن قرار دارد و درست مثل جنینی که از عالم محیط خود بی خبر است ، ما نیز از عالم محیط خود بی خبریم و از آن رو که انسان چیزی وسیع تر از آسمان و زمین نمی شناسد تا مقیاس سنجش قرار داده شود، قرآن، وسعت و عظمت بهشت را به پهنه ی آسمان و زمین تشبیه کرده است؛ همان طور که اگر می خواستیم با کودکی سخن بگوییم که در رحم مادر قرار دارد، می بایست با منطقی صحبت می کردیم که برای او در آن محیط درک شدنی باشد.تمّ
بهشت آن قدر بزرگ است که از امام صادق ع نقل شده است:« إنَّ أَدنی أَهل الجنّةِ منزلاً لو نَزلَ به الثَّقلان - الجن و الانس - لَوَسِعَهُم طعاماً و شراباً ، و لا ینقُصُ عندَهُ شَیءٌ. یعنی: بوی خوش بهشت از فاصله ی هزار سال راه به مشام می رسد و اگر تمام جنیان و انسان ها در خانه ی کسی که پایین ترین درجه را در بهشت دارد، میهمان شند، او تمام آنها را با خوراکی ها و نوشیدنی ها ی گوارا پذیرایی می کند و چیزی از آنچه نزد اوست، کاسته نمی شود.»
همه ی اهل دنیا در خانه ی بهشتی جای می گیرند؛ زیرا خانه اش به اندازه ی نظام کیهانی وسیع است؛ نه این که وسعت مجموع بهشت که برای همه ی بهشتیان است، به اندازه ی آسمان ها و زمین باشد؛ بلکه وسعت بهشت هر مومن، به اندازه ی مساحت نظام کیهانی است. آیا انسان عاقل هرگز حاضر می شود که آن جهان با عظمت را بدهد و این جهان فرمایه را بگیرد.(تفسیر موضوعی ج6 ص33)
بهای بهشت
إنّ اللهَ اشتری مِن المومنینَ أَنفُسهم و أَموالهم بأَنّ لهم الجنّة. یعنی: خداوند از مومنان، جان ها و اموالشان را خریداری کرده، که (در برابرش) بهشت برای آنان باشد. (توبه/111)
خداوند در این آیه شریفه، خود را خریدار و مومنان را فروشنده و جان ها و اموال را کالا و بهشت را بها و تورات و انجیل و قرآن را سند این معامله قرار داده است. (المیزان ج9 ص410)
حضرت علی ع می فرماید: إنّه لیسَ لأَنفسکم ثَمَنٌ إلاّ الجنّة ، فلا تَبیعوها إلاّ بها. یعنی: جان بهای شما جز بهشت نیست؛ پس آن را جز به بهشت مفروشید.
امام علی ع : ثَمن الجنّة العمل الصالح. یعنی: بهای بهشت کار نیک است.
موجبات رفتن به بهشت
1- ایمان و عمل صالح
ایمان و عمل صالح در قرآن همیشه به همراه هم ذکر شده اند. یعنی ایمان بدون عمل صالح فایده ای ندارد و عمل هم بدون ایمان فایده ای ندارد.کسی که به خدا و غیب و آخرت و بهشت و جهنم ایمان داشته باشد ولی عمل صالحی نکند، آن ایمان برایش سودی نمیی رساند. و اگر کسی هم باشد که همیشه کار خیر و نیک و شایسته انجام دهد ولی ایمان نداشته باشد اثربخش نیست.مثل منافقین که مسجد ساختند و پیامبر آن را تخریب کرد و دستور داد که در آن مکان هیچ چیزی نسازند.
و مَن یعمل مِن الصالحات مِن ذَکَر أَو أُنثی و هو مومنٌ فأُلئک یدخلون الجنّة. یعنی: و هر کس از زن و مرد کار صالح و شایسته انجام دهد، اگر مومن باشد همگی به بهشت می روند. (نساء/124)
در این آیه هم تاکید خداوند بعد از عمل صالحح، بر ایمان جالب توجه است.
2- تقوی و اخلاق
أَکثرُ ما تَلجُ به أُمّتی الجنّة: تقوی الله و حُسنُ الخلق. یعنی: امّت من بیشتر به سبب دو چیز وارد بهشت می شوند: خدا پروایی و خوشخویی.
3- انفاق
امام صادق ع : ثلاثٌ مَن أتی الله بواحدةٍ مِنهنَّ أَوجبَ له الجنّة: الإنفاق مِن إقتار ، و البشرُ لجمیع العالم ، و الانصافُ من نفسِهُ. یعنی: سه کار است که هر کس یکی از آنها را انجام دهد خداوند بهشت را بر او واجب می گرداند: انفاق کردن در تنگدستی و خوشخرویی با همه ی عالم و انصاف داشتن.
4- سختی ها و شدائد
أم حَسِبتم أَن تدخلوا الجنّةَ و لمّا یَعلمِ اللهُ الّذین جاهدوا منکم و یعلم الصّابرین. یعنی: آیا می پندارید که به بهشت خواهید رفت و در حالی که هنوز خدا معلوم نکرده که از میان شما چه کسانی جهاد می کنند و چه کسانی صبر و پایداری می ورزند؟ (آل عمران/142)
امام علی ع : بالمکاره تُنالُ الجنّة. یعنی : با نا ملایمات است که بهشت به دست می آید.
امام محمد باقر ع : الجنّةِ محفوفةٌ بالمکاره و الصّبر ، فمن صَبرَ علی المکاره فی الدّنیا دخل الجنّة. یعنی: بهشت در احاطه ی ناملایمات و بردباری است ؛ پس، هر که در دنیا بر ناملایمات صبر کند به بهشت می رود.
5- چهار چیز موجب برخورداری نعمت بهشت است
رسول اکرم ص : إنَّ فی الجنّةِ غُرفاً یُری ظاهرها مِن باطنها و باطنها من ظاهرها ، یَسکنها مِن اُمّتی ؛ مَن اطاب الکلام ، أَطعَم الطّعام ، و افشَی السّلام و صلّی باللّیل و النّاس نیام. یعنی: در بهشت اتق ها و غرفه هایی است که ظاهر آنها از باطن و داخل آنها ؛ و باطن و داخل آنها از بیرون و ظاهر آنها دیده می شود.کسانی از امّت من در آن سکنا می گزینند که: 1- گفتارش را نیکو سازد 2- اطعام کند 3- سلام را ابراز و افشاء کند 4- نماز بخواند در شب هنگامی که مردم خوابند.
6- مهمان نوازی
پیامبر اکرم ص : أَلضّیف دلیل الجنّة. یعنی : میمان راهنمای بهشت است.
7- سخاوت
رسول مکرم اسلام ص : أَالجنّة دار الأسخیاء. یعنی : بهشت، خانه ی سخاوتمندان است.
و در آیات و روایات راه های زیادی برای رفتن به بهشت، معرفی شده است که برای نمونه چند راه معرفی شد.
چه کسانی وارد بهشت نمی شوند؟
1- إِنّه مَن یُشرک بالله فقد حرّم الله علیه الجنّة و مأواه النّار. یعنی: هر آینه هر کس به خدا شرک ورزد خداوند بهشت را بر او حرام گردانیده و جایگاهش آتش باشد.
2- رسول مکرم اسلام ص: تَرُمُ الجنّة علی ثلاثةٍ: علی المنّان و علی المُغتاب و علی مُدمِنِ الخمر. یعنی: بهشت بر سه کس حرام است: منّت گذارنده و غیبت کننده و میگسار.
3- نبیّ مکرم اسلام ص: لا یَدخُل الجنّة خِبٌّ و لا خائنٌ. یعنی: هیچ حیله گر و خیانت کاری به بهشت نمی رود.
4- رسول الله ص : مَن استَرعی رعیَّةً فغَشَّها حرّم الله علیه الجنّة. یعنی: هر کس سرپرست ملّتی شود و به آنها خیانت ورزد خداوند بهشت را بر او حرام گرداند.
5- حدیث قدسی: حرّمت الجنّة علی المنّان و البخیل و القتّات. یعنی: بهشت بر منت گذار و بخیل و سخن چین حرام کرده است.
6- رسول الله ص : لا یَدخل الجنّة قاطع رحم. یعنی : آن که پیوند خویشی را قطع کند به بهشت راه نیابد.
7- رسول الله ص : لا یَدخلُ الجنّةَ بخیلٌ و لا خَبٌّ و لا خائنٌ و لا سیّیءُ النلکة. یعنی: به بهشت داخل نمی شوند: بخیل و حقه باز و خائن و بد اخلاق.
پس، خدایا! بهشت را به ما بشناسان ، راه های ورود به آن را به ما بشناسان ، به ما توفیق پیمودن این راه ها را عنایت فرما، و درهای بهشت را برای ما بگشای.
و أغلق عنّی فیه ابواب النّیران
و درهای آتش جهنّم و دوزخ را به رویم ببند.
إِنَّ جهنّم کانت مرصاداً للطّاغینَ مآباً. یعنی: مسلّماً در آن روز جهنّم کمینگاهی است بزرگ ؛ و محل بازگشتی برای طغیانگران.(نباء/21و22)
امام علی ع : أحذَروا ناراً لَجَبُها عتید ، و لَهَبُها شدید ، و عذابُها أبداً جدید. یعنی: بترسید از آتشی که موج خروشان آن تناور است و زبانه اش گسترده و غذابش همواره و همیشگی و تازه است.
و أَمّا القاسطون فکانوا لِجهنّمَ حطباً. یعنی: و اما آنان که از حق دورند و ظالمان آتشگیره و هیزم دوزخند.(جنّ / 15 )
خذوهُ و قلّوهُ ؛ ثمَّ الجحیمَ صلّوهُ ؛ ثمَّ فی سلسلةٍ ذرعها سبعونَ ذراعاً فاسلکوهُ. یعنی: او را بگیرید و در بند و زنجیرش کنید ؛ سپس او را در دوزخ بیفکنید ؛ بعد او را به زنجیری که هفتاد ذراع است ببندید.
امام صادق ع : مِن قول جبرئیل لرسول الله ص : لو أَنَّ واحدةً ، من الُلسلة الّتی طولُها سَبعونَ ذراعاً ، وُضِعت علی الدّنیا لذابَتِ الدّنیا مِن حَرِّها . یعنی: در کلام حضرت جبرائیل به پیامبر ص که فرموده بود: اگر یک حلقه از آن زنجیر هفتاد گزی بر دنیا بیفتد و نهاده شود دنیا از گرمای آن گداخته گردد.
چندان هم غیر متابادر به ذهن نیست. چرا گه اگر یک شهاب سنگ کوچک آنقدر گرما دارد و مهیب است که خسارات بزرگی بر زمین وارد سازد و از همین دنیا هم هست و نه از آتش دوزخ جهنّم. و گرمای خورشید که با 150 میلیون کیلومتر فاصله از زمین چنین گرمایی در زمین ایجاد می کند . در حالی که فقط نور خورشید به زمین می رسد و نه شعله ای از خورشید. و در حالی که خود خورشید در برابر خورشیدهای بزرگتر در کیهان مانند یک پیکسل و نقطه ی بسیار کوچکی است که در مقابل خورشیدهای بزرگتر همین دنیا! اصلاً دیده نمی شود! و این در حالی است که در روایات وارد شده که آتش این دنیا چندین برابر سردتر شده نسبت به آتش جهنم.
لباس دوزخیان
امام صادق ع : مِن قول جبرئیل لرسول الله ص : لَو أَنَّ سِربالاً مِن سَرابیل أهل النّار عُاِّقَ بین السّماء و الارضِ لَماتَ أهل الدّنیا مِن ریحه. یعنی: در فرمایش جبرائیل به رسول الله ص : اگر یکی از جامه ها و لباس دوزخیان در میان آسمان و زمین آویخته شود همه ی مردم دنیا از بوی بد آن بمیرند.
خوراک دوزخیان
لیس لهم طعامٌ إلاّ مِن ضَریع ؛ لا یُسمِنُ و لا یُغنی من جوع. یعنی: غذایی جز از ضریع - خار خشک تلخ و بد بو - ندارند ؛ غذایی که نه آنها را چاق و فربه می کند و نه از گرسنگی می رهاند.( غاشیه / 6و7)
رسول الله ص : لو أَنَّ دَلواً صُبَّ من غِسلینٍ فی مَطلعِ الشّمس لَغَلَت منه جماجم مَن فی مغربها. یعنی : اگر یک سطل از چرک و خون دوزخیان در مشرق عالم ریخته شود بر اثر آن ، جمجمه ی کسانی که در غرب جهانن به جوش می آید.
امام صادق ع از قول جبرائیل به رسول الله ص : لَو أَنّ قطرةً من الضّریع قَطَرَت فی شراب أهل الدّنیا لماتَ اهلها من نَنتِها. یعنی: اگر قطره ای از ضریع - خار خشک سمّی - در آب آشامیدنی مردم دنیا بچکد از بوی گند آن همگی بمیرند.
نوشیدنی دوزخیان
فشاربونَ علیه مِن الحَمیم ؛ فشاربونَ شُربَ الهیم. یعنی: و روی آن از سوزان می نوشید ؛ و همچون شتران مبتلا به بیماری عطش، از آن می آشامید.(واقعه / 54-55)
دوزخیان کیانند؟
1- متکبرین
رسول الله ص : اکثر اهل جهنم المتکبرون. یعنی: بیشترین دوزخیان اهل تکبر در دنیا بودند.
2- کسی که مردم از زبانش می ترسند
رسول الله ص : مَن خاف النّاس لسانه فهو مِن أهل النّار. یعنی: کسی که مردم از زبانش بترسند او از اهل جهنّم است.
3- همسایه آزاری
رسول الله ص : مَن آذی جاره حرّم الله علیه ریح الجنّة و مأویه جهنّم . یعنی: هر کس همسایه اش را آزار دهد، خدا بوی بهشت را بر او حرام سازد و جایگاهش دوزخ است.
خدایا! به ما توفیقی عنایت فرما که با انجام فرامین و ستوراتت، راه های دوزخ را بر خود ببندیم. که جهنم بد سر انجامی است.
و وفّقنی فیه لتلاوة القرآن
و در این روز مرا توفیق تلاوت قرآن عنایت فرما
تلاوت قرآن، باید در ما ایجاد تفکر و تدبّر نماید و در این تدبّر راه حق را بیابیم و بعد با ایمان کامل به دستورات آن عمل نماییم .
به ویترین مغازه که نگاه کنی هیچ چیز به تو نخواهد رسید ؛ اما برای نگاه کردن به خط و آیات قرآن هم اجر و پاداش قرار داده شده است. با این که قرآن برنامه زندگی ما هست و باید عمل شود تا به هدف نزول قرآن رسیده باشیم ولی خداوند حتی به نگاه بر این برنامه هم پاداش می دهد.
رسول الله ص : نَوِّروا بیوتکم بتلاوة القرآن ؛ فإنَّ البیتَ إِذا کَثُرَ فیه تلاوةُ القرآن کشثُرَ خیره و اَتَّسَعَ ءَهلهُ و أَضاءَ لأَهل السّماء کما تُضیءُ نجومُ السّماءِ لاَهل الدّنیا. یعنی: خانه های خود را با خواندن قرآن نورانی کنید ؛ زیرا چون در خانه ، قرآن زیاد تلاوت شود، خیرش فراوان شود، و اهل آن در گشایش قرار گیرند و برای آسمانیا بدرخشد چنانکه اختران و ستارگان آسمان برای زمینیان می درخشند.
امام صادق ع : علیکم بتلاوة القرآن فأِنَّ درجاة الجنِة علی عدد آیات القرآن فأذا کان یوم اتلقیامة یُقالُ لقاریءِ القرآن : أِقراء وارقَ ؛ فکلَّما قرأَ آیةً رقی درجةً. یعنی: بر شما باد به تلاوت قرآن پس بدستیکه درجات بهشت بر عدد آیات قرآن است ؛ پس وقتی که روز قیامت شد به قاری قرآن گفته می شود: بخوان و بالا برو ، پس هر آیه از قرآن را که می خواند و قرائت می کند ، یک درجه بالا می رود.
پیامبر ص کسی که قاری و حافظ قرآن بود بسیار دوست می داشت. اگر گروهی را به سفر می فرستاد، از آنها می پرسید که چقدر از قرآن را می دانید؟ و هر کس که بیشتر حفظ بود او را فرمانده و امیر بر دیگران قرار می داد.
گفتار کریمه ی خدا قرآن است خوبی ز بدی کند جدا قرآن است
هر جا گره ای به کارها می افتد محبوب تریت گره گشا قرآن است
یا منزل السّکینة فی قلوب المومنین
ای فرود آورنده آرامش بر دل های اهل ایمان
ما از خداوند این خواسته ها را در هر روز از ماه رمضان داریم
اما ما هم باید این صفات را بشناسیم و خودمان را به آنها نزدیک کنیم
این دعاها توفیق الهی را شامل حال ما می کند که در راه هرآنچه از خداوند خواسته ایم
قدم برداریم
محراب کوفه امشب در موج خون نشسته
یا عرش کبریا را سقف و ستون شکسته
سجاده گشته رنگین از خون سرور دین
یا خاتم النبیین، یا خاتم النبیین
از تیغ کینه امشب فرقی دو نیم گردید
رفت آن یتیم پرور، عالم یتیم گردید
دیگر نوای تکبیر از کوفه بر نیامد
نان آور یتیمان دیگر ز در نیامد
امشب جهان ز فیض حق ناامید گشته
امشب بنام قرآن، قرآن شهید گشته
سجاده گشته رنگین از خون سرور دین
یا خاتم النبیین، یا خاتم النبیین
بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند در بین ماه های ماه مبارک رمضان را برگزیده است و در بین روزهای این ماه شریف، شب قدر را برگزیده است. شب نزول قرآن است و عبادت هم در این شب، مضاعف اجر و پاداش دارد.
بهترین وقت عبادت در صیام لیلة القدر است با فضل تمام
بُد شب احیا شب خیر و امید هم برات و هم نجات و هم نوید
رحمت است و مغفرت یکسر تمام کسب هر فیض و فضیلت در مقام
نور بود از سر به پا مستور بود دیده ی نا اهل از آن کور بود
باز گردد هر دری در آسمان دعوت آید از خدای مهربان
بس مبارک بوده امشب با یقین نازل آیدهر ملک سوی زمین
تنگ گردد، صحن گیتی بر ملک رشک برده بر زمین امشب ملک
زان که امشب، طاعت اندر خاکدان بهتر و برتر بود از آسمان
لیلة القدر است و شبهه به دهر افضل و اعلی بود، مِن الف شهر
شب قدر شبی است که پیامبر ص رخت خواب را جمع می کرد، خود را برای عبادت مهیّا می نمود و در مسجد به اعتکاف می پرداخت.
شبی که امام زین العابدین ع و فخرالساجدین در دعای شریف ابوحمزه ی ثمالی عبادت در آن را از خدای خویش خواستار شده و خواست مومنان نیز در ادعیه ی روزانه ی ماه رمضان همین است.
حضرت فاطمه ی زهرا س هم نمی گذاشت فرزندانش در این شب با شرافت بخوابند؛ هر وقت خواب بر یکی از آنها غلبه می کرد ، مقداری آب به صورت او می پاشید.
شبی که پیامبر ص در باره اش فرمود:
إنَّ الشّیطان لا یَخرجُ فی هذه اللیلةَ حتّی یُضیءَ فَجرَها و لا یَستطیعُ أن یُنالَ اَحداً بخبل أو داءٍ أو ضربٍ مِن ضروبِ الفسادِ و لا یُنفذُ فیها سحر ساحرٍ. یعنی: شیطان در این شب بیرون نیاید تا آنکه صبح طلوع کند و قدرت آسیب رساندن به کسی را ندارد و سحر هیچ ساحری در این شب اثر نکند.
شب قدر شبی است که لسان الغیب حافظ شیرازی آن محرم راز و سر الهی، به هر چه رسیده را از سحر شب قدر می داند، او که دیوانش در کنار قرآن و مفاتیح در هم ی خانه ها موجود است و شورش نه تنها در ایران بلکه جهان شمول است ؛ می گوید :
دوش وقت سحر از غصّ نجاتم دادند و نادر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند
چه مبارک سحری بود چه فرخنده شبی آن شب قدر که این تازه براتم دادند
این همه شهد و شکر کز سخنم می ریزد اجر صبری است کز آن شاخ نباتم دادند
در غزلی دیگر می گوید:
هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ از یمن دعای شب و ورد سحری بود
در غزل دیگری، شب قدر را شبِ وصل با خلق یکتا می داند:
شب قدر است و طی شد نامه ی هَجر سلاٌ فیه حتّی مطلع الفجر
شبی است که خداوند می فرماید از هزار ماه برتر و بهتر است ، یعنی از عمر یک انسان هم ارزشش بیشتر است؛« لیلة القدر خیرٌ من الف شهر» و شبی است که انجام اعمال عبادی در آن با عبادت هزار ماه برابر است.
شب قدر شبی است که خداوند آنرا در میان شب ها برگزیده:
قال ابو عبدالله ع : قال رسول الله ص : أنّ الله عزوجل اختار منَ الیّام الجمعة و من الشّهور شهر رمضان و من اللیالی لیلة القدر و اختارنی علی جمیع النبیاء و اختار منّی علیًّ و فضّله علی جمیع الوصیاء. یعنی: خداوند از میان ایام روز جمعه را اختیار کرد و در میان ماه ها ماه رمضان را برگزید و در میان شب ها شب قدر را برگزید و پیامبر اکرم را در بین انبیاء ع اختیار کرد و از من - پیامبر - علی ع را برگزید و فضیلت داد بر همه ی اوصیاء.(وسائل الشیعه ج5 ص67)
در روایت دیگری آمده است: شب قدر شبی است که خداوند آن را در میان شب ها برگزید است، همان طور که از بین موجودات، انسان را برگزید و از بین پیامبران حضرت محمد را برگزید و از بین مکاتب و ادیان دین اسلام را برگزید و از بین خانه های روی زمین کعبه را برگزید و از بین سنگ ها حجر الاسود را برگزید و از بین کتب آسمانی قرآن را و از میان راه ها صراط المستقیم و از میان سوره های قرآن یس را و از میان روزهای هفته روز جمعه را و از میان ماه ها رمضان را و از میان بنی هاشم هم هفت نفر را برگزیده است.
شب قدر شب توبه و استغفار و برگشت به خداوند تبارک و تعالی است.
یا رب ز گناه خویش شرمنده منم بر هر چه عقوبت است زیبنده منم
غفّار توئی، غنی توئی، شاه توئی بدکار منم، گدا منم، بنده منم
شب قدر شبی است که همه ی ملائک مهمانت زمین اند: تنزّل الملائکة و الرّوح فیها بإذن ربّهم من کلّ أمر.
شب قدر شبی است که فوق درک بشری است و درک حقیقت آن شب برای انسان های عادّی ، غیر ممکن است.
شب قدر شب انسان کامل و شب کمال انسان است. شب پیامبر است که انسان کامل است و شب به کمال رسیدن انسان است به سبب نزول قرآن در این شب
، چرا که قرآن سبب کمال انسان است.
چرا به شب قدر ، قدر می گوییم؟
در وجه تسمیه ی این شب مبارک به قدر وجوهی را ذکر کرده اند؛ که جمع بین این وجوه هم ممکن است. از آن جمله:
1- چون این شب شب شریفی است، به آن لیلة القدر می گوییم. یعنی شبی که صاحب قدر و منزلت و شرافت است . چرا که خداوند تبارک و تعالی قدر را در آیه ای در این معنی استفاده کرده است: « و ما قدر الله حقّ قدره » یعنی : قدر خدا را چنان که در خور و شایسته ی اوست نشناختند. (حج: 74). چنانکه عرب ها می گویند: فلان له قدر، یعنی فلانی دارای شرافت و عظمت است.
2- چون در این شب فرشتگان زیادی به زمین می آیند و زمین به این خاطر تنگ می شود، لذا آن را شب قدر می نامند. زیرا قدر در آیه ای یه معنای ضیق و تنگی آمده است. و مَن قُدِر علیه رزقه. یعنی: روزی او تنگ شد. شاهدی بر این مدعاست.
3- به معنای شب تقدیر و سرنوشت است. چرا که در این شب امور بندگان تا سال آینده مقدّر می گردد؛ و این وجه را بسیاری از مفسران از جمله علامه طباطبائی استوار دانسته اند.
در تفسیر برهان از امام محمد باقر ع روایت می کند: یُقَدّرُ فی لیلة القدر کلّ شیءٍ یکونُ فی تلک السّنة الی مثلها من قابلٍ ، من خیرٍ و شرّ ، طاعة و معصیة ، و مولودٍ و اجلٍ ، او رزقٍ فما قُدّر فی تلک السیّنةَ و قُضیَ فهو المحتوم و لله عزوجل فیه المشیة؛ یعنی: در شب قدر هر امری از امور بندگان تا شب قدر سال آینده معیّن می گردد ، از خیر و شرّ ، طاعت و معصیت ، ولادت و مرگ و روزی موجودات و هر آنچه در آن سال مقدّر گشته حتمی است و خداوند را در آن مشیّت است.
اگر کسی شب قدر را با توبه و تصمیم بر ترک گناه و عزم بر اجرای احکام نورانی قرآن سپری کرد، مقدرات سال آینده اش به نیکی رقم خواهد خورد، و گرنه در جا خواهد زد و طعم تلخ خسران را خواهد چشید.
امام صادق ع می فرماید: یُفَرّقُ اللهُ فی لیلة القدر ، ما کان من شدّةٍ او رخاءٍ او مطرٍ ؛ بقدرٍ ما یشاءُ الله عزوجل اَن یُقَدّر الی مثلها من قابلٍ ؛ یعنی: خدا در آن شب قدر آنچه از سختی یا خوشی یا باران است به مقداری که تا سال آینده خواهد، معیّن فرماید.
4- و یک قول زیبای دیگری در نام گزاری این شب به شب قدر است که گفته شده:
اَنزلَ فیها کتاب ذو قدر ، الی رسول ذی قدر ، لأجل اُمّة ذات قدر ، علی یدی ملک ذی قدر ؛ یعنی: نازل شده در این شب کتاب صاحب قدر و منزلت ، بر رسول و پیامبر صاحب قدر و والا قدر ، برای امت با قدر و ارزش ، به دست ملائکه ای صاحب قدر .مجمع البیان ج10 ص 518 طبری
5- گفته شده که چون شبی است که در آن شب مقدر شده که قرآن در آن نازل شود.
6- یا از آن رو که هر کس این شب را زنده بدارد و احیا نگه دارد صاحب قدر و منزلت می گردد؛ به لیلة القدر معروف شده است.
چمع بین این وجوه نیز امکان دارد.
فضائل شب قدر؛
1- شب آمرزش گتاهان
رسول الله ص می فرماید: هر کس شب قدر را احیا دارد و مومن باشد و به روز جزا اعنقاد داشته باشد ، تمامی گناهان آمرزیده می شود.
2- شب قدر قلب ماه رمضان است؛
امام جعفر صادق ع می فرماید: از کتاب خدا استفاده می شود که شمره ی ماه های سال نزد خداوند، دوازده ماه است و سرآمد ماه ها ماه رمضان است و قلب ماه رمضان، لیلة القدر است.
3- از هزار ماه بهتر است
لیلة القدر خیر من الف شهر
امام جعفر صادق ع می فرماید: العمل فیها خیرٌ من العمل فی الف شهرٍ لیس فیها لیلة القدر. یعنی: عمل در این شب بهتر است از عمی در هزار شبی که در آن هزار ماه لیلة القدری نباشد.
4- نزول قرآن در این شب
در شب قدر قرآن دفعةً بر پیامبر نازل شده است.
5- نام گذاری یکی از سوره ها به قدر
6- شب مبارک و با برکت ؛ انا انزلناه فی لیلةٍ مبارکة.
التماس دعا توفیق مزید
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهمّ نَبّهْنی فیهِ لِبَرَکاتِ أسْحارِهِ ونوّرْ فیهِ قلبی بِضِیاءِ أنْوارِهِ وخُذْ بِکُلّ أعْضائی الى اتّباعِ آثارِهِ بِنورِکَ یا مُنَوّرَ قُلوبِ العارفین.
خدایا آگاهم نما در آن براى برکات سحرهایش وروشن کن در آن دلم را به پرتو انوارش وبکار به همه اعضایم به پیروى آثارش به نور خودت اى روشنى بخش دلهاى حق شناسان
تکخوانی دعای روز هجدهم ماه رمضان
اللّهم نبّهنی فیه لبرکات أسحاره
خدایا! مرا در این روز نسبت به برکات سحرهای این ماه بیدار و آگاه ساز.
اگر با واژه های دعا آشنا بشویم فهم و درک دعا برای ما آسان تر خواهد شد و عمل به آن و این که خودمان را در مسیر مفاهیم این دعا قرار دهیم، بهتر این کار صورت می پذیرد.
تنبیه یعنی آگاه کردن و بیدار کردن.
برکات از مادّه ی برکت است و برکت در اصل « برک » به معنی سینه ی شتر می باشد. و برکت در اصطلاح یعنی استقرار خیر از سوی خداوند در یک چیز.( ویکی فقه )
ارتباط معنای لغوی و اصطلاحی: چون سینه ی شتر در هنگام نشستن و برخواستن شتر مقدّم بر دیگر اعضاء است، و اینکه شتر مهمترین راه کسب روزی در بین اعراب است؛ به عنوان مصداق روشنی از خیر می باشد و لذا در مورد هر نعمتی که دوام داشته باشد استعمال می شود.
اقسام برکت؛
و لو أنَّ اهلَ القری ءامنوا و اتّقوا لَفَتحنا علیهم برکاتٍ مِن السماءِ و الأرض. یعنی: و اگر اهل شهرها و آبادی ها، ایمان می آوردند و تقوی پیشه می کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها می گشودیم.(اعراف: 96)
بنا بر این آیه برکات به دو قسم تقسیم می شود:
1- برکات آسمانی یعنی برکات معنوی
برکات آسمانی عبارت است از توجهات معنوی و رحمت های روحانی که سبب گشایش و خوشی روح و وسعت قلبی و نورانیت باطنی و استفاضه از فیوضات الهی می شود.
2- برکات زمینی یعنی برکات مادّی یا حسّی
برکات زمینی برکاتی است که منشاء آن از زمین است، مانند: آب، خاک، هوا، اشجار، زراعت و آنچه مورد استفاده مادّی انسان ها قرار می گیرد.
که این دو قسم برکت در موضوعاتی مصداق پیدا می کنند، که در قرآن به آنها اشاره شده است:
1- مکان های پر برکت، مثل: کعبه، أرض بیت المقدس.
2- زمان های با برکت، مثل: شب قدر؛ و انزلناه فی لیلة مبارکه. یعنی: که ما آن- قرآن - را در شب پر برکتی نازل کردیم.(دخان: 2)
3- اشیاء پر برکت، مثل: قرآن؛ « و هذا کتابٌ انزلناه مبارکٌ. یعنی: و این کتابی است که ما آن را نازل کردیم کتابی است پر برکت. » انعام :92
آب؛ و نزّلناه من السماء ماءً مبارکا. یعنی: و از آسمان آبی پر برکت نازل کردیم. سوره ق:9
4- افراد پر برکت؛ مثل: حضرت عیسی ع : و جعلنی مبارکاً أین ما کنت. یعنی: و مرا هر جایی که باشم، وجودی پر برکت قرار ده. مریم 31
5- عوامل برکت ؛
1- ایمان و عمل صالح؛
و لو أنَّ اهلَ القری ءامنوا و اتّقوا لَفَتحنا علیهم برکاتٍ مِن السماءِ و الأرض. یعنی: و اگر اهل شهرها و آبادی ها، ایمان می آوردند و تقوی پیشه می کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها می گشودیم.(اعراف: 96)
چرا که اهل ایمان و تقوی نعم الهی وسیله ی عبادت و اطاعت می کنند. و ایمان و عمل صالح باعث نزول نعمات ارضی و سماوی خدا می گردد.
2- استغفار
امام علی ع : قد جعل الله الاستغفار سبباً لدرر الرّزق و رحمة الخلق. یعنی: خدا استغفار را وسیله دائمی فرو ریختن روزی و موجب رحمت خلق قرار داده است. ( ویکی فقه )
اجمالاً با مفهوم و مصادیق برکت آشنا شدیم و اکنون می دانیم که خداوند ما را به برکات سحرها آشنا کند و آگاه کند و در این زمینه بیدارمان کند ، منظور چیست.
أسحاره؛
اسحار جمع سحر است. در شب چون مردم همه در حال استراحت هستد و کمتر در این ساعات گناه می شود، فضا آلوده نیست. و اصلاً نزدیک صبح یک روحانیت و معنویت خواصی دارد.
عبادت در شب، به ویژه در سحرگاهان و نزدیک طلوع فجراثر فوق العاده ای در صفای روح ، تهذیب نفس، تربیت معنوی انسان، پاکی قلب، بیداری دل، تقویت ایمان و اراده، تحکیم پایه های تقوی در دل و جان انسان دارد که حتّی با یک بار آزمایش، انسان آثار آن را به روشنی در خود احساس می کند. به همین دلیل علاوه بر آیات قرآن، در روایات اسلامی نیز تاکید فراوانی بر آن شده است. در روایتی از امام صادق ع می خوانیم: « سه چیز از عنایات مخصوص الهی است: عبادت شبانه - نماز شب - و افطار دادن به روزه داران و ملاقات برادر مسلمان. » در حدیث دیگری از همان حضرت نقل شده که در تفسیر آیه 114 سوره هود فرموده است: « نماز شب گناهان روز را از بین می برد.» تفسیر نمونه ج25 ص170
لسان الغیب حافظ شیرازی هم هرچه دارد را از سحر و عبادت شبانه می داند:
هرگنج سعادن که خدا داد به حافظ از یمن دعای شب و ورد سحری بود
در غزل دیگر می گوید:
دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند و اندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند
چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی آن شب قدر که این تازه براتم دادند
سحر در ادبیات عرفانی و شعرا جایگاه بسیار والایی دارد.
شب خیز که عاشقان به شب راز کنند گرد در و بام دوست پرواز کنند
هر جا که دری بود به شب در بندند الاّ در دوست را که شب باز کنند
و نوّر فیه قلبی بضیاء أَنواره
و در این روز دلم را به تابش روشنی های آن نورانی گردان.
الله ولیّ الّذین آمنوا یُخرجهم مِن الظلمات الی النّور. یعنی: خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده اند؛ آنها را از ظلمت ها ، به سوی نور بیرون می برد.(بفره:257)
نور و ظلمت در این آیه کنایه از هدایت و گمراهی است. امروز از خداوند می خواهیم که قلب ما را به نور هدایت منور گرداند و ما را از تاریکی های جهل به نور هدایت راهنمایی کند.
الله نور السماوات و الارض ... نورٌ علی نور ، یهدی الله لِنوره من یشاء. خداوند نور آسمان ها و زمین است ... نوری است بر فراز نوری؛ و خدا هر کس را بخواهد به نور خود هدایت می کند. (نور:35)
خدا همان نوری است که آسمان ها و زمین را روشن می کند و از کانون قلب مومنان سر بر می آورد و تمام وجود آنها را نورانی می کند. دلایلی که آنان با عقل دریافته اند، با نور وحی آمیخته می شود و مصداق «نورٌ علی نور» می گردد. این چنین دل های مستعد به این نور الهی هدایت می شوند و مشمول «یهدی الله لنوره من یشاء» می گردند. این نور وحی باید از آلودگی به گرایش های انحرافی شرقی و خربی که موجب کدورت آن می شود، بر کنار باشد؛ چنان خالی از هر گونه انحراف که بدون نیاز به هیچ چیز دیگر، تمام نیروی وجود انسان را بسیج کند و مصداق « یکاد زیتها یضیء و لو لم تمسیه نار» گردد.( تفسیر نمونه ج15 ص 474)
و خذ بکلِّ اعضائی الی اتّباع آثاره
و تمام اعضا و جوارحم را برای آثار و برکات این روز و این ماه مسخر فرما
منظور از مسخر گردان اعضایم را چیست؟
منظور تسلیم شدن در برابر قدرت قادر متعال است. چرا که خداوند در قرآن می فرماید: و مَن أَحسَنُ دیناً مِمَّن اَسلمَ وجههُ للهِ و هو محسن. یعنی: دین و آیین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کند، و نیکو کار باشد. (نساء:125)
و مفهوم این خواسته این می شود که در انجام تکالیف و وظایف و فرائض و واجبات باید به قدرت خداوند متعال توکل کنیم و از قدرت او بخواهیم که اعضا و جوارح ما را در کار اطاعت و عبادت و پیروی از دستورات و فرامین خود ، کمک مان کند و نیروی اعضای ما را در اجرای دستورات خود وادارد و آنی ما را به خود ما وانگذارد. ولا تکلنی الی نفسی طرفة عین ابداً.
بنورک یا منوّر قلوب العارفین
به حق نور جمالت ، ای روشنی بخش دل های عارفان
ما از خداوند این خواسته ها را در هر روز از ماه رمضان داریم
اما ما هم باید این صفات را بشناسیم و خودمان را به آنها نزدیک کنیم
این دعاها توفیق الهی را شامل حال ما می کند که در راه هرآنچه از خداوند خواسته ایم
قدم برداریم
التماس دعا توفیق مزید
